Öğrencilere ve yeni mezunlara tavsiyeleriniz nelerdir?

Ben onların yaşındayken zaman zaman büyükleri, bizim gibi şirketlerde çalışanları dinlediğimde bazı şeyler böyle uçup giderdi. Ama beni dinleyenlerin aklında kalmasını istediğim birkaç tane şey var, günümüz dünyasında çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bir kere ‘networking’ diyeceğim. Hangi işi yapıyor olursanız olun, ki ben kendi kariyerime baktığımda Unilever’in her kategorisinde çalıştım, en önemli şeyin gerçekten insan ilişkisi ve insan olduğunu düşünüyorum ve bu networkünüzü kurduğunuz gibi aynı zamanda korumanız ve büyütmeniz gerektiğini düşünüyorum. Yani bir rolden bir role geçerken, bir işten bir işe geçerken sadece bilgi ve tecrübenizi değil, kendinizi değil, networklerinizi de taşıyıp birbiriyle ilişkilendirmeniz lazım, bu çok önemli bir güç. İkincisi ‘çok çalışkan olmak’ gerektiğine inanıyorum. Çalışkan olmak zaman zaman gençken imtina edilen şeylerden bir tanesi, çünkü hayat güzel gerçekten yapacak bir sürü başka şey var doğru, bu hayat dengesini koruyarak da yapılabilir. Yani yaptığınız her işte iyi olmak için öncelikle emek vermek gerekiyor, bu özel ilişkiniz de olabilir, iş hayatı için kesinlikle geçerli. Üçüncüsü de son günlerde özellikle dünyada da çok önemli bir kavram haline geliyor, Unilever’in liderlik kavramı içinde de var ‘resistance’ mutlaka bir yere not edin. Kendini iyileştirebilme diye çevirmek istiyorum ya da eski tabirle düşmek ve ayağa kalkmak. Bu neden önemli, çünkü hayat inanın dümdüz değil ve hep yükseklerde gitmeyecek. Hepiniz okuyorsunuz ve ben size gerçekten çok inanıyorum ve sizlerin en önemli özelliği yanlış anlaşılmak. Dolayısıyla bu yanlış anlaşılmanın da önüne geçmek için sizin gerçekten hayatın toz pembe olmadığını şu yaşlarda fark edip yılmadan devam etmeniz lazım. Bizim sizin gibi yeni jenerasyona ihtiyacımız var. Son olarak da şunu söyleyeceğim, ‘aile bağları’. Yine tüm bu kariyer yolculuğunda kiminiz girişimci olacaksınız, kiminiz bizim gibi profosyonel hayata atılacaksınız, aile bağları da hangi tür olursa olsun hayatınızın bu uzun yolculuğunda çok değerli. Onlara da gereken kıymeti vermenizi önemle rica ederim bir abla tavsiyesi olarak.

İki tane önemli şey söyleyeceğim, bir tanesi öncelikle ne istediğinizden emin olun. Kendi rotanız nedir, ne yapmak istiyorsunuz, 1 sene sonra, 5 sene sonra, 10 sene sonra ne yapmak istiyorsunuz, bu konuda en önce kendinizin net olması lazım. İkincisi de ne olursa olsun kendinize güvenin hem de çok güvenin.

Üniversiteye girdikten sonra ilk yazdan itibaren çalışmaya başlamalarını öneriyorum, başka hiçbir tavsiyem yok. Yabancı dili zaten öğrensinler ama farklı alanlarda çalışmaya başlasınlar çünkü çalışmak onları her zaman bir adım öteye götürecektir.

Mühendislerse Finans Departmanı’nda çalışsınlar çünkü ileride yönetici olmak istiyorlarsa bilançoya bakmak ve onu okuyabilmek zorunda kalacaklardır. Mimarlık okuyorlarsa ama yaratıcı olmak istiyorlarsa, bir grafik atölyesinde çalışsınlar veya staj yapsınlar. Artık fotokopi çekilmiyor ama mail atsınlar. Gidip orada toplu sms kampanyaları yapsınlar ama mutlaka çalışsınlar. Çalışma hayatı üniversite hayatından çok farklı. Bunun için de birçok sivil toplum kuruluşu öğrencilerin çalışma hayatına bir an evvel girmesi için ciddi projeler yapıyor, bunlara katılsınlar.

Ben hiçbir zaman 20 yıl sonra kendimi nerede görüyorum gibi planlar yapmadım. Hep daha yakın dönemde orta vadeli planlar yaptım ve bunları başarmışsam kutlamasını da bildim. Dolayısıyla bence her başarıyı kutlamalılar. Nasıl başarısızlıklarda gerçekten üzülüyoruz, başarıyı da kutlamalarını öneriyorum. Ayrıca hedeflerini koyarlarken daha gerçekçi hedefler koymalarını tavsiye ediyorum. Günün sonunda başardıklarında, bunu onların daha çok motive edeceğini düşünüyorum. Eğer ki bu hayatta çok şanslı değilsen ya da bir çevre içinden belli bir şeyler elde etmemişsen çok çalışman lazım. Şans ve çevre faktörü belli bir noktaya kadar insana başarı sağlıyor. Ama bir süre sonra, her şey çalışmakla çok daha farklı noktalara gelebiliyor. Üniversitede çalıştılar, bundan sonra da çok çalışacaklar. Çalışırken kendilerini bir şekilde geliştirecekler. “Ben öğrendim, tamam, oldum.” demeyecekler. Sürekli bir şeyler öğrenecekler, öğrenmeyi talep edecekler. Kendilerini geliştirecekler. Artık maalesef günümüz dünyasında ekmek aslanın ağzında. İşin gerçeği bu. Keşke her üniversite mezununun rahatlıkla başlayabileceği bir işi olsa. Ama maalesef öyle değil. Belli pozisyonların sayısı çok az ama buna başvuran insan sayısı belki binlerce. Dolayısıyla farklılaşmalılar. Kendilerini geliştirirken, yeni şeyler öğrenirken; bir taraftan da o pozisyonu isteyen başka arkadaşlarından biraz daha farklı bilezikleri kollarına takıyor olmaları lazım.

Açıkçası ben okul yıllarımda özellikle staj yapmayı ve part time çalışmayı çok önemsedim. İş hayatında da onun meyvesini yiyorum. O yüzden öğrencilere tavsiyem yazlarını hiç boş geçirmesinler. Bir işle uğraşsınlar, bir departmanda çalışsınlar, bir staj yapsınlar. Dergiler okusunlar, sempozyumlara gitsinler, kulüplere katılsınlar. Sadece kendi bölümleri değil, diğer alanlarda da bilgi sahibi olup daha çok bilgi edinsinler. Bunun iş hayatında da insana katkısı oluyor. Her konudan az çok bilmek, bir konuda bir fikir sahibi olabilmek iş hayatında da çok önemli.

Öğrencilere yoğunluklu tavsiyem üniversite yıllarında ellerine geçen her küçük fırsatı mutlaka değerlendirmeleri. Bu küçük fırsatlardan kastım, imalat sahasında bulunabilecekleri ufak tefek projeler de olsa bu projelerde mutlaka yer almaları. BSH’da bizim bitirme projesi programımız var. Dolayısıyla üniversiteden öğrencilerimizle beraber onların bitirme projelerini yapıyoruz. Bu tarz şansları mutlaka yakalayıp, endüstrinin içinde olabildiğince fazla bulunmaya çalışmalarını tavsiye ediyorum. Sektördeki konferanslar, insan kaynakları zirvelerine zaman olduğu kadar katılmaları gerek. Bu tarz olaylarda bulunmak önceliğimiz olmasa da bunlar inanılmaz bir fark ve farkındalık katıyor. Benim önerim endüstriye bir tarafından, az da olsa, küçük bir penceresinden de olsa girmeye çalışmak. Çünkü o bir sonraki adımlar için büyük bir farkındalık yaratıyor. Ve başlangıç noktasını değiştiriyor diye düşünüyorum.

Öncelikle gerçekten tutkunuzu bulmanız lazım. Benim tutkum nerede, ben ne yapmak istiyorum hayatta gibi soruların cevabını bulmanız lazım. Zor bir süreç ama eğer bu süreçten geçerseniz gerisi biraz daha kolay geliyor. Karar verdikten sonra ben bunu nerede hayata geçirebilirim, hangi şirkette olabilir, kendi işimi mi kuracağım, yaptığım işte ne gibi farklılıklar yaratabilirim gibi soruları düşünmek lazım. Aslında bu 3 süreç önce tutkum nerede, bu tutkumu en iyi nasıl hayata geçirebilirim ve fikrim nedir sorularından oluşuyor.