Bana en çok gelen sorulardan biri, "Girişimci olmak istiyorum. Ne tavsiye edersiniz?" Bu nedenle, her ay Arya'da verdiğim yatırıma hazırlık eğitimlerinde de buna değiniyorum. Bence girişimcilik bir meslek değil, bir ruh hali ve bakış açısı. Bana sorarsanız, bir kurumun içinde de girişimci olabilirsiniz. Olmayan bir şeyi var etmek demek aslında girişimciliktir ve bu, dışarıdan göründüğü kadar ne yazık ki "cool" bir iş değil. Doğrusunu söylemek gerekirse, girişimcilik kan ter ve gözyaşının topluluğudur. Özellikle, gerçekten bir ekip kurup insanları işe almaya başladığınızda, üzerinde inanılmaz sorumluluklar bulunan bir iş haline gelir.

Fakat güzel tarafı, belki başka yerlerde bulamayacağınız bir serbestliğe sahip olmanız ve kendi hatalarınızı yaparak öğrenmenizdir. Gerçekten kendinize ve çalışanlarınıza karşı sorumlu olduğunuz bir iş diyelim. Benim girişimcilere, "Girişimci olsam mı?" diye soranlara tavsiyelerim var ve girişimciyim daha iyi nasıl olabilirim diyenlere de tavsiyelerim var. Girişimcilere, "Girişimci olmak istiyorum ya da acaba olsam mı?" diye düşünen insanlara en büyük tavsiyem, bunun hakkında gerçek bir fikir oluşturabilmek için girişim ekosistemine girmektir. Bu, etkinliklere katılmak veya bir startupta çalışmak olabilir. Gerçekten işin ne gerektirdiğini ve karşılığında neyi vermeyi kabul etmeniz gerektiğini öğrenebileceğiniz yerlere girmenizi tavsiye ederim. Çünkü dışarıdan göründüğü kadar güzel, şaşalı ve "cool" bir iş olmadığını belki görebilirsiniz.

Diğer taraftan, ben girişime başlamaya karar verdim diyenler, yani işinden istifa etmiş ya da başka bir işe girmeyip kendi işini kuracak olan kişiler için de şunu tavsiye ediyorum: Girişimcinin en çok yaptığı hatalardan kaçının. Bu, kitaplarda da yazar, internette de yazar. Bunun için birçok kaynak var ama en çok yapılan hata, kimsenin ihtiyaç duymadığı bir ürün veya hizmet geliştirmektir. Bir problemi çözerek yola çıkmak lazım. Yani siz bir şey yapabiliyorsunuz diye o şeyi birinin almak isteyip istemediğine bakmalısınız; bu işi ben satabilecek miyim? Kaç kişiye satabileceğim ve benim gidebileceğim maksimum yol ne kadar? Bunları öngörerek yola başlamak önemlidir.

O yüzden diyorum ki, bir problemi çözerek yola çıkmak, bence çok önemli bir adım. Bu problem, kimin problemi? Bu problemden kurtulmak için insanlar ne kadar para harcamayı kabul ediyor? İnsanlar bu problemi şu anda nasıl çözüyor ve ben nasıl farklı olacağım gibi sorularla aslında fikrinizi geliştirmek ve bunu sadece bilgisayar başında değil, gerçekten pazarda ve insanlarla konuşarak test etmek gerekiyor. Yani bizim "validasyon" dediğimiz şey, sizin hipotezinizin doğru olup olmadığını potansiyel müşterilerle konuşmadan anlamak mümkün değil. Bir internet araştırması iyi bir başlangıç noktası ancak gerçekten insanlarla konuşmak şart. Bir kuruma hizmet satmayı düşünüyorsanız, kurumlarla gidip konuşmalısınız. "Şu anda bu probleminizden ne kadar zarar ediyorsunuz?" gibi sorular sormalısınız. Bu zararı önlemek için ne kadar harcamak isteyebilirler?

Dolayısıyla, en büyük yapılan yanlışlardan biri, kimsenin istemediği ürünlerde zaman kaybetmek. Bir diğeri ise aslında daha psikolojik bir durum. Yatırımcılarla, mentorlarla, hocalarla ve birçok insanla konuşmak zorunda kalacaksınız. Bu insanların size söyleyeceği pek çok şey olacak ve maalesef ki bunların çoğunu sevmeyeceksiniz, hoşunuza gitmeyecek. Bu işleri kişiselleştirmemek lazım. Yani girişimciliğin büyük bir kısmı aslında vazgeçmemek ve aldığınız geri bildirimleri daha iyi olmaya kullanmaktan geçiyor; bu da psikolojik bir güç gerektiriyor. Dolayısıyla buna da hazırlıklı olmak lazım, çünkü kolay bir yol değil. Girişimcilik zor bir yoldur. Eğer bunu ciddi bir şekilde yapacaksanız, zor bir yol. Yatırıma gidecek kadar büyüyebilmek istiyorsanız, yatırım aldıktan sonra büyümeye devam edip daha büyük kurumsal yatırımcılara gitmek istiyorsanız, bu gerçekten uzun ve zorlu bir yol. Hem psikolojik olarak buna hazır olmak gerekiyor hem de ürünün, bu pazarda dünya çapında rekabet edebilecek bir ürün haline getirilmesi gerekiyor. Bu da o geri bildirimleri alıp problemleri fırsatlara çevirerek olur.

Dolayısıyla benim girişimcilere verdiğim iki tane en büyük tavsiye bu olur. Üçüncüsünü eklemek gerekirse, etrafınıza sizin yaptığınız konuyla ilgili hevesli ve zeki kişiler toplayın. Girişimcilik tek başına yapılan bir şey değil. Bu bir ekip işidir; dolayısıyla aynı hedeflere doğru sizinle gece gündüz koşmaya hazır olan insanları etrafınızda tutun.