Yurt dışında çalışırken orayı Türkiye gibi zannediyorsunuz ama kültür şoku diye bir şey var. Ben Almanya’da 6 ay çalıştım ve hiç kültür şokunu yaşamadığımı düşünüyordum. Daha sonra 35 yaşında bir arkadaş istifa etmek istediğini, 6 ay veya 1 yıllığına dünya seyahatine çıkacağını söyledi. Bu benim için çok uzak bir şeydi. Döndüğünde ne yapacağını sorduğumda bunu bilmediğini, bir iş bulup tekrar çalışabileceğini söyledi.

Başka bir örnek vermem gerekirse; 28 yaşlarında genç bir delikanlı bütün yaz çalışarak para biriktirdi, o parayla evleneceği kızla birlikte tatile gitti. Bunlar bana çok uzak şeyler çünkü bana göre o kadar para biriktirirsen onunla ev eşyası alırsın.

Almanya’da karşı taraf yardım istemeden yardım etmemelisiniz çünkü insanlar “Ben yapamıyor muyum da bana yardım etmeye çalışıyorsun?” diye düşünüyorlar. Gerçekten bir kültür şoku var. Bu yüzden “Ben çok biliyorum.” dememek gerekiyor.

Yurt dışına çıkıyorsanız, oradaki insanlarla iyi iletişim kurmak ve empati yapmak istiyorsanız o ülkenin kültürüyle ilgili hazırlanan kitapları okuyun ve lisanlarını öğrenmeye çalışın. İngilizce konuşulmayan bir ülkeye gittiğinizde bile oranın lisanını öğrenin. Lisan öğrenmek bence zihni açan ve insanı son derece zenginleştiren bir şey. Yurt dışının kolay olmasını beklemeyin. Bize ülkemizde sağlanan çoğu imkan orada yok. Biraz basit gelecek ama mesela bir kapıcı olmayabilir ve çöplerinizi ayrıştırmanız gerekebilir veya bakıcı hizmetinin çok pahalı olduğunu görebilirsiniz. Bu yüzden iyice araştırıp gidin. Bu söylediklerimden sonra tavsiye etmediğimi düşünmeyin, kesinlikle tavsiye ederim. Global olmak, lisan bilmek, teknolojiyi takip etmek gerekiyor. Bence yurt dışı tecrübesi insanı çok zenginleştiriyor, perspektifini genişletiyor. Bunu genç yaşta yaparsanız belki daha iyi olabilir ama bunun bence bir yaşı yok.