Öncelikle, belki de işte mutlu olmamız gerekiyor mu? diye sormamız lazım. Mesela ilişkilerimizde mutluluk bekleyebiliriz. Yani mutlu bir ilişkimiz olsun, mutlu bir ailemiz olsun, efendim, mutlu bir yuvamız olsun... Böyle beklentiler anlıyorum ama mutlu iş, yani işte mutlu olmak, orası sonuçta bir eğlence parkı değil. Disneyland'e gitmiyoruz ki; Disneyland'da çalışanların da çok eğlenmediğine eminim. O, bütün mutluluğun göbeğinde olmalarına rağmen, işten keyif almak mümkün. Çok keyifle, çok mutlu olarak çalışmak mesela, bunların hepsi mümkün. Ancak bunu bir arayışa çevirmek tehlikeli olabilir; insanı mutsuz yapabilir.

Fakat Orhan Pamuk'un bu son romanında, kafamda bir tuhaflıkla gezinen bir tema var. Bir yanlışlık neticesinde, aslında evlenmek istediği biriyle evlenemiyor. Yanlış biriyle evleniyor. Şimdi romanın özünü de bozmayayım ama başka türlü anlatamam. En azından bu kısmını söyleyeyim: Yanlış kişiyi kaçırdığını fark ediyor, yolun yarısında; sonrasında da bozmuyor. O kaçırdığı kız da aslında sevdiğinin olmadığını anlıyor. Yolun yarısında başka birini kaçıracaktı, ama onu kaçırıyor. İkisi de birbirlerine bunu telaffuz etmeden yola çıkıyorlar. Sonra İstanbul'a gelip yerleşiyorlar ve birbirlerini sevmeye başlıyorlar. Yani aşk dediğimiz, sevgi dediğimiz şey bile bazen öğrenilen, sonradan kazanılan bir şeye dönüşüyor.

Aşık olduğunuz biriyle evlenmek kolay, ama evlendiğiniz birine aşık olmak başka bir şey. Fakat belki iş hayatında da bunun yansıması olabilir. Ben hayatım boyunca, gerçekten burada telaffuz dahi etmekten çekineceğim, çok acayip anlatsam inanmayacağım işler yaptım. Yüzde doksan dokuzunu sevmedim, hatta nefret ettim ama hepsini çok güzel yapmaya çalıştım. O işi güzel yaptıkça, o işin benim gözümde değiştiğini fark ettim. Belki bunun üzerine oynayabiliriz. Biz her işi sevmek zorunda değiliz. Her yöneticiden mutlu olmak zorunda değiliz. Dünyanın en mutlu şirketinde en parlak yönetici olmak zorunda değiliz. Ama belki yaptığımız her ne olursa olsun, iyi yapmaya çalışarak onu daha anlamlı hale getirebiliriz.